بر خلاف اعتقاد عام فقها و متکلمین که مقام نبوت را اساس هدایت و سعادت مردم میدانند عرفا و صوفیه شأن ولایت را اساس دانسته و آن را بالاتر و برتر از شأن نبوت میدانند . جلال الدین آشتیانی در این باره میگوید : ولایت در اصطلاح اهل معرفت و حقیقت کلیدی است که شأنی از شؤون ذاتی حق و منشأ ظهور و بروز و مبدأ تعینات و متصف به صفات ذاتیه الهیه و علت ظهور و بروز حقایق خلقیه ، بلکه مبدأ تعیّن اسماء الهیه در حضرت علمیه است ابن عربی به دو نوع ولایت قائل است : ولایت عامه که همه مومنان از آن برخوردارند ، ولایت خاصه که مخصوص واصلان ارباب سیر و سلوک است و عبارت است از فنای عبد در حق و قیام عبد با حق